در سال‌های اخیر، مسئله نیروی انسانی به یکی از جدی‌ترین چالش‌های سازمان‌های ایرانی تبدیل شده است. مفاهیمی مانند کمبود نیروهای متخصص، ضعف نظام آموزشی، مهاجرت نیروی متخصص و عدم توانایی در نگه‌داشت نیرو، موضوعاتی هستند که اذهان مدیران و کارفرمایان را به خود مشغول کرده‌اند. در این مقاله، به تحلیل جامع این چالش‌ها و ارائه راهکارهای عملی پرداخته‌ایم که می‌توانند با تغییر نگرش و رویکرد، تحولی در این حوزه ایجاد کنند.
عوامل کلیدی که بحران نیروی انسانی را رقم زده‌اند
مطابق گزارش‌های اخیر مانند چهارمین گزارش مدیران عامل شرکت ایلیا، کمبود نیروی متخصص به‌عنوان دغدغه‌ای بزرگ مطرح است. مقداد ولایی، هم‌بنیان‌گذار پلتفرم کاریابی جاب‌ویژن، معتقد است این مسئله از دلایلی همچون ضعف نظام آموزشی، مهاجرت نیروی کار، و عدم تطابق مهارت‌های نیروهای انسانی با نیازهای سازمان‌ها ناشی می‌شود.
«قطعا مشکلات کلانی وجود دارد که جذب نیروی انسانی را تبدیل به مشکل کرده است. نظام آموزشی کارش را درست انجام نمی‌دهد، چون تعداد زیادی نیروی بیکار و تعداد زیادی شرکت بدون نیرو داریم.»
– مقداد ولایی، هم‌بنیان‌گذار جاب‌ویژن
نقش نظام آموزشی: چالش خروجی نامتناسب با نیازها
بزرگ‌ترین عامل در بحران نیروی انسانی، ضعف در نظام آموزشی است. نظامی که به جای آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار، فارغ‌التحصیلانی با مهارت‌های ناکارآمد ارائه می‌دهد. تغییرات اساسی در ساختار آموزشی، مانند ارزیابی رشته‌ها براساس میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان، پیشنهاد شده است. راه‌حل‌های دیگر شامل همکاری نزدیک‌تر دانشگاه‌ها با صنایع و استفاده از مدل‌هایی مانند برنامه‌های «کوآپ» است.
«بهترین راه برای آماده‌سازی نیروی کار، برنامه‌هایی مثل کوآپ است که دانشجویان را وارد فضای واقعی کار می‌کند.»
– مقداد ولایی
مهاجرت نیروهای متخصص: چالشی فراتر از کمبود مهارت
یکی از معضلات اساسی دیگر، مهاجرت نیروی متخصص است که منابع انسانی ماهر و باکیفیت کشور را کاهش داده و نسل آینده را از مربی‌گری این افراد محروم می‌کند. خالی شدن شرکت‌ها از افراد توانمند منجر به کاهش توان رقابتی سازمان‌ها شده و مسائلی همچون افزایش فشار بر نیروهای باقی‌مانده را به همراه داشته است.
«توانمندترین افراد هستند که کشور را ترک می‌کنند و این مسئله فرصت‌های تربیتی نسل بعدی متخصصان را از بین می‌برد.»
– مقداد ولایی
راهکارهای عملی برای برون‌رفت از بحران
برای غلبه بر چالش نیروی انسانی، هر سه عنصر کلیدی یعنی سیستم آموزشی، کارجویان و سازمان‌ها باید نقش خود را ایفا کنند:
- نظام آموزشی: تمرکز بر مهارت‌آموزی، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر اساس اشتغال‌پذیری فارغ‌التحصیلان، و ایجاد برنامه‌های عملی مانند کارآموزی و کوآپ.
- کارجویان: تمرکز بر ارتقای فردی، انتخاب رشته‌ها و دانشگاه‌ها براساس نیازهای بازار کار، و سرمایه‌گذاری روی مهارت‌های مرتبط با مشاغل آینده.
- سازمان‌ها: ایجاد مدارس توسعه شغلی، برگزاری دوره‌های کارآموزی، و سرمایه‌گذاری مستمر در تربیت نیروهای متخصص.
چالش دسترسی کارفرما به کارجویان
یکی دیگر از مشکلات حیاتی، عدم دسترسی کارفرمایان به نیروهای مورد نیاز در شهرهای کوچک‌تر است. این مشکل می‌تواند از طریق ایجاد پلتفرم‌های دیجیتالی متمرکزتر و گسترش شبکه‌کاریابی‌ها کاهش یابد. توسعه امکانات بیشتر در مناطق محروم نیز راه دیگری برای جذب و نگه‌داشت نیروهای مستعد است.
افکار نهایی
بحران نیروی انسانی در ایران، مجموعه‌ای از عوامل سیستماتیک و محیطی را دربرمی‌گیرد که نیازمند همکاری چندبعدی است. تحول در نظام آموزشی، نگاه کارجویان به آینده شغلی و سرمایه‌گذاری سازمان‌ها در تربیت نیرو، سه راهکار کلیدی هستند که می‌توانند تغییرات مثبتی را در این حوزه رقم بزنند.
در اینجاست که نظر شما نیز اهمیت پیدا می‌کند. آیا تجربه‌ای از مشکلات جذب نیرو در سازمان‌ها دارید؟ یا شاید خودتان به مهاجرت و آینده شغلی فکر کرده باشید؟ لطفاً نظرات، تجربیات و پیشنهادات خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاه ها