فضاهای کار اشتراکی به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی اکوسیستم نوآوری و فضای استارتاپی ایران، نقش مهمی در تسهیل رشد کسب‌وکارهای نوآور ایفا می‌کنند. اما معضل عدم هماهنگی میان نهادهای دولتی برای صدور مجوز و تنظیم‌گری این فضاها سبب شده تا بسیاری از فعالان این حوزه با چالش‌های متعددی مواجه شوند. این مقاله به بررسی ریشه‌ها، تأثیرات، و راهکارهای مرتبط با این مسئله می‌پردازد.
تاریخچه فضاهای کار اشتراکی در ایران
فضاهای کار اشتراکی در ایران از سال ۱۳۹۳، هم‌زمان با رشد اکوسیستم استارتاپی، شکل گرفتند. نخستین مرکز اشتراکی معروف به “فینووا” با تمرکز بر نوآوری آغاز به کار کرد و به‌مرور، تعداد این مراکز در شهرهای مختلف کشور افزایش یافت. این فضاها به‌عنوان بستری برای تیم‌های نوآور، امکان همکاری و بهینه‌سازی هزینه‌ها را فراهم می‌کنند.
چالش‌های نهادی فضاهای کار اشتراکی
یکی از اساسی‌ترین چالش‌ها برای فضاهای کار اشتراکی در ایران، نبود یک متولی واحد برای تنظیم‌گری و مدیریت است. وزارت کار و معاونت علمی ریاست‌جمهوری هریک به‌طور موازی اقدام به صدور مجوز برای این فضاها می‌کنند. اما این رویکرد موازی، باعث دوباره‌کاری، عدم شفافیت و ناهماهنگی در سیاست‌گذاری‌ها شده است.
فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی، در گفت‌وگویی تصریح می‌کند:
فضای کار اشتراکی یک راه‌حل چندمنظوره است؛ هم در اکوسیستم نوآوری کشور و هم در حوزه کارآفرینی نقش ایفا می‌کند. اما عدم هماهنگی میان نهادهای دولتی و سنت‌گرایی موجود سبب بروز مشکلاتی در این حوزه شده است.
– فرشاد جعفرپور
مشکلات عملیاتی و نگاه سنتی
یکی دیگر از معضلات، نگاه سنتی ارگان‌های دولتی به سبک کار فضاهای کار اشتراکی است. جعفرپور با انتقاد از این وضعیت می‌گوید:
نمی‌شود با قوانین ۲۰ سال پیش زندگی کرد و انتظار پیشرفت داشت. برای مثال، شرکت ملی پست در ارائه کدپستی با مشکلات عملی مواجه است؛ چراکه در فضاهای کار اشتراکی گاهی صدها نفر در یک مکان فعالیت می‌کنند و نگاه سنتی به این نوع فضاها قابل اجرا نیست.
– فرشاد جعفرپور
مشکلاتی مانند نحوه دریافت مالیات مناسب توسط وزارت اقتصاد یا عدم تطبیق قوانین بیمه با سبک کار اشتراکی نیز از دیگر چالش‌های فعالان این حوزه است. این شرایط، نه‌تنها موجب افزایش هزینه‌ها شده بلکه فضای عدم قطعیت را نیز فراهم کرده است.
راهکارهای پیشنهادی برای حل مسائل
برای رفع چالش‌های موجود، چند پیشنهاد از سوی کارشناسان این حوزه مطرح شده است:
- ایجاد یک نهاد متولی واحد که هم به صدور مجوز و هم به سیاست‌گذاری بپردازد.
- بروزرسانی قوانین موجود برای سازگاری بیشتر با ماهیت فضاهای کار اشتراکی.
- تشکیل کمیته‌های مشترک میان وزارتخانه‌ها و انجمن‌های کار اشتراکی جهت هماهنگی و پیشبرد امور.
- تولید استانداردهای جدید برای بهره‌برداری و شفاف‌سازی نقش‌های مختلف این فضاها.
به‌ویژه، لازم است که نقش معاونت علمی ریاست‌جمهوری در حمایت از فضاهای فعال در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و نقش وزارت کار در حوزه کارآفرینی به‌طور جداگانه ولی مکمل تعریف شوند.
تأثیر فضاهای کار اشتراکی بر اقتصاد اشتراکی
فضاهای کار اشتراکی تنها محدود به پشتیبانی از کارآفرینان نیستند؛ بلکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای اقتصاد اشتراکی در کشور، توانسته‌اند در بهره‌وری منابع و کاهش هزینه‌ها نقش چشم‌گیری ایفا کنند. همان‌طور که تاکسی‌های اینترنتی تحول بزرگی در حمل‌ونقل ایجاد کردند، فضاهای کار اشتراکی نیز چنین نقشی در حوزه کارآفرینی دارند. به گفته مهرناز کمانگری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فضای کار اشتراکی:
فرهنگ اقتصاد اشتراکی در کشور ما در حال رشد است. هرچه شرایط اقتصادی دشوارتر شود، نیاز به این نوع مجموعه‌ها افزایش خواهد یافت تا هزینه‌ها بهینه شود.
– مهرناز کمانگری
این امر نشان‌دهنده پتانسیل عظیم این فضاها در ایجاد تأثیر مثبت اقتصادی است. ازاین‌رو، تعیین یک چارچوب عملیاتی شفاف ضروری به نظر می‌رسد.
جمع‌بندی: گامی به سوی آینده‌ای شفاف و پایدار
فضاهای کار اشتراکی در ایران فرصت‌های بسیاری برای توانمندسازی اقتصادی و حمایت از کارآفرینی فراهم کرده‌اند. اما تداوم رشد این حوزه نیازمند حذف موانع اداری، هماهنگی بهتر میان نهادهای ذی‌ربط و بازنگری در قوانین موجود است. مجلس شورای اسلامی، دستگاه‌های اجرایی و انجمن‌های صنفی باید دست به دست هم دهند تا این اکوسیستم نوآور بتواند به شکوفایی کامل دست یابد.
ما می‌خواهیم نظر شما را بدانیم. آیا شما نیز فکر می‌کنید عدم هماهنگی میان نهادها تأثیرات منفی بر رشد فضاهای کار اشتراکی داشته است؟ دیدگاه‌های خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید و در این بحث مهم مشارکت کنید.
دیدگاه ها