ویروس‌ها از زمان پیدایش‌شان تاکنون به طور مداوم جهش می‌کنند تا بقای خود را تضمین کنند. با این حال، رفتار ویروس کرونای عامل کووید-۱۹ چیزی فراتر از انتظار دانشمندان بود. این ویروس توانست قواعد شناخته‌شده تکامل ویروس‌ها را بازتعریف کند و با قدرتی غیرمنتظره به تغییری سریع و بی‌سابقه دست بزند. در این مقاله، به بررسی چرایی و چگونگی این پدیده خواهیم پرداخت.
چرا ویروس کرونا سریع‌تر از انتظار جهش یافت؟
در روزهای آغازین شیوع ویروس کرونا، دانشمندان فرض کردند که این ویروس به دلیل آهنگ پایین جهش، زمان بیشتری برای تغییر خواهد داشت. اما آنچه در عمل رخ داد، تغییرات شدید و سریع ویروس بود. این امر نه‌تنها به افزایش سرایت‌پذیری آن منجر شد، بلکه توانایی ویروس برای فرار از سیستم ایمنی را نیز افزایش داد.
دلیل اصلی این سرعت تغییرات، وجود مسیر تکاملی دوم است. زمانی که ویروس کرونا افرادی با نقص ایمنی را آلوده می‌کند، می‌تواند برای ماه‌ها در بدن آن‌ها باقی بماند و در این مدت جهش‌های گسترده‌ای را تجربه کند. اگر این نسخه‌های جهش‌یافته به دیگران سرایت کنند، خطر ظهور سویه‌های جدیدی مانند اومیکرون، که به‌سرعت و غیرمنتظره ظاهر شد، افزایش می‌یابد.
نقش عفونت‌های مزمن در تکامل ویروس کرونا
دانشمندان اکنون باور دارند که عفونت‌های مزمن در بیماران دارای نقص ایمنی، یکی از عوامل کلیدی در شکل‌گیری سویه‌های جدید ویروس بوده است. ویژگی بارز این عفونت‌ها، جهش زیاد در پروتئین اسپایک ویروس (که مسئول ورود به سلول‌های انسانی است) است. آزمایش‌های انجام‌شده روی برخی بیماران نشان داده‌اند که بدن این افراد به دلیل ضعف سیستم ایمنی نمی‌تواند به‌طور کامل ویروس را از بین ببرد. در نتیجه، ویروس به جهش و تطبیق ادامه می‌دهد.
“این موارد در واقع به ما یاد خواهند داد که ویروس SARS-CoV-2 در آینده چه ترفندهایی به کار خواهد برد.”
– سایمون، میکروبیولوژیست دانشکده پزشکی آیکان در مونت ساینای
پیش‌بینی آینده تکامل ویروس با عفونت‌های مزمن
عفونت‌های مزمن یک فرصت منحصر‌به‌فرد برای مطالعه الگوهای جهشی ویروس فراهم می‌کنند. پیش از دنیاگیری کووید، تغییرات مشابهی در ویروس آنفلوانزا در بیماران دارای نقص ایمنی مشاهده شده بود. اکنون، پژوهشگران از این موارد برای پیش‌بینی مسیر آینده‌ی تکامل ویروس کرونا استفاده می‌کنند. پروژه‌های تحقیقاتی متعددی با هدف توالی‌یابی پیشرفته و تشخیص الگوهای جهشی در حال انجام است.
نتیجه‌گیری
ویروس کرونای عامل کووید-۱۹ در مواجهه با شرایط جدید، از جمله ضعف سیستم ایمنی بیماران، توانست مسیر تکامل را سرعت بخشد و به شکل‌گیری سویه‌های جدید کمک کند. باوجود شکار دقیق دانشمندان برای نظارت بر عفونت‌های مزمن، همچنان جهش‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای ممکن است رخ دهد. این تحقیقات می‌تواند نه‌تنها درک ما از کووید-۱۹ را بهبود بخشد، بلکه الگوی ارزشمندی برای شناسایی تهدیدات آینده سایر ویروس‌ها ارائه دهد.
دیدگاه ها