تحولات اخیر در معاونت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی کشور بار دیگر اهمیت شفافیت، مدیریت کارآمد، و پاسخگویی در حوزه‌های حساس فناوری را به رخ می‌کشد. برکناری رضا بخشی‌آنی، معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، یکی از مهم‌ترین تغییرات اخیر محسوب می‌شود که سوالات متعددی پیرامون ناکارآمدی و نارضایتی‌های گسترده در اکوسیستم فناوری ایران به وجود آورده است. در این مقاله قصد داریم این تصمیم مهم را عمیق‌تر بررسی کنیم و به رابطه بین عملکرد مدیریتی و توسعه پایدار اکوسیستم فناوری بپردازیم.
### دلایل برکناری؛ ناکارآمدی یا نارضایتی ساختاری؟
رضا بخشی‌آنی به دلیل «نارضایتی‌های متراکم فعالان زیست‌بوم فناوری» که طی گزارش‌ها، تحلیل‌ها و بازخوردهای میدانی جمع‌آوری شده، از سمت خود کنار گذاشته شد. این برکناری توسط حسین افشین، معاون علمی ریاست‌جمهوری صورت گرفت، که اعلام کرده دلیل اصلی این تصمیم به عملکرد مدیریتی ضعیف و تمرکز نامتناسب بر موضوعات فرعی مرتبط است.
«غفلت از ماموریت‌های اساسی و فقدان تمرکز بر ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه زیست‌بوم فناوری در کشور، موضوعاتی است که با تذکر اصلاح نشده و با گذشت زمان تعدیل شده است.»
– حسین افشین، معاون علمی ریاست‌جمهوری
این اظهارات نشان دهنده وجود چالش‌های ساختاری در نحوه حکمرانی فناوری و عدم توانایی در حل و فصل مشکلاتی است که به مرور زمان انباشته شده‌اند. در ادامه می‌توان نتیجه گرفت که این مساله نه تنها یک معضل فردی بلکه یک چالش سیستمی است که نیازمند بررسی عمیق‌تر است.
### اکوسیستم نوآوری و چالش‌های مدیریتی
یکی از مهم‌ترین نکاتی که از نارضایتی‌های فعالان فناوری می‌توان دریافت، عدم تطابق میان عملکرد مدیریتی و نیازهای واقعی اکوسیستم نوآوری است. به نظر می‌رسد توجه ناکافی به موضوعات مرتبط با ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه فناوری موجب تاخیر در اجرای پروژه‌ها و ناامیدی میان نخبگان و کارآفرینان شده است. این مشکلات می‌تواند تاثیری مستقیم بر بهره‌وری و رشد صنایع مرتبط با دانش‌بنیان بگذارد.
روند کلی نشان می‌دهد که ساختار تصمیم‌گیری غیرشفاف، عدم هماهنگی میان بخش‌های مختلف، و نبود تمرکز بر موضوعات کلان فناورانه موجب افزایش نارضایتی میان فعالان این حوزه شده است. به عنوان مثال، پروژه‌های کلیدی که می‌توانستند تحول‌آفرین باشند، به دلیل مدیریت ضعیف و اولویت‌بندی نادرست، متوقف یا کندتر از حد انتظار اجرا شده‌اند.
### گزارش‌های میدانی؛ بازتاب نارضایتی عمومی
طبق گزارش‌های میدانی جمع‌آوری شده از استان‌های مختلف، به ویژه کرمانشاه، فعالان حوزه فناوری از مشکلات متعددی همچون نبود حمایت‌های مالی، توجه به پروژه‌های کوچک بی‌ارتباط با نیازهای کلان، و عدم وجود استراتژی‌های اجرایی دقیق گلایه داشته‌اند. این نوع بازخوردها نشان از نیاز به تغییرات ریشه‌ای در نحوه مدیریت این بخش حساس دارد.
یکی دیگر از مسائل مطرح شده، بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری و انحراف از مسیرهای توسعه‌ای بود. این امر موجب عدم اعتماد به سیاست‌های اجرایی شده و تا حدی فعالیت‌های نوآورانه در کشور را تحت تاثیر منفی قرار داده است.
### پیامدهای کلان برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان
اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک ایران جهت کاهش وابستگی به منابع طبیعی و پایدارسازی رشد اقتصادی، نیاز به مدیریتی پایدار و دقیق دارد. از دست دادن فرصت‌ها و کارشکنی در مسیر اجرای پروژه‌های نوین می‌تواند ایران را از رقابت‌های جهانی در حوزه فناوری عقب بیندازد.
تجربه‌های گذشته نشان داده‌اند که هرگونه غفلت در این حوزه می‌تواند باعث کوچ نخبگان، کاهش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، و از دست رفتن رقابت‌پذیری در سطح بین‌المللی شود. بنابراین، ضرورت بازنگری جدی در شیوه حکمرانی فناوری و عملکرد مقامات ارشد احساس می‌شود.
### نیاز به تغییرات سیستمی؛ راه‌حلی برای آینده
با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان نتیجه گرفت که نیاز به تغییرات سیستمی و بهبود ساختار مدیریتی بیش از هر زمان دیگری حس می‌شود. بازنگری در نحوه انتصابات مدیریتی، تعامل با فعالان فناوری، و تمرکز بر توسعه فناوری‌های کلیدی می‌تواند گام‌هایی موثر در بهبود وضعیت فعلی باشد.
تنها از طریق درک مسائل کلان است که می‌توان مسیری روشن برای توسعه پایدار اکوسیستم فناوری در ایران ترسیم کرد. این امر نه تنها نیازمند رویکردی عملگرایانه، بلکه شفافیت، پاسخگویی، و استفاده از پتانسیل‌های موجود است.
### جمع‌بندی نهایی
برکناری معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان فرصتی جدی برای بازنگری در سیاست‌ها و فرآیندهای مدیریتی در حوزه فناوری است. اگرچه این تصمیم بازتاب‌دهنده ناکارآمدی‌های گذشته است، اما می‌تواند آغازی برای بهبود و بهره‌برداری موثر از ظرفیت‌های کشور باشد.
اکنون زمان آن رسیده تا با مشارکت نخبگان، افزایش شفافیت، و تدوین سیاست‌های راهبردی جدید، ایران را به جایگاهی درخور در عرصه فناوری بین‌المللی برسانیم. نظر شما درباره این تصمیم و تاثیر آن بر آینده فناوری ایران چیست؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
دیدگاه ها