راز ژنتیکی اختلاف قد میان مردان و زنان؛ کشف علمی که پرده از تفاوت‌های ژنتیکی برمی‌دارد

اختلاف قد بین مردان و زنان همیشه یکی از موضوعات جذاب برای زیست‌شناسان و دانشمندان ژنتیک بوده است. اگرچه این اختلاف در بسیاری از گونه‌های حیوانی دیده می‌شود، اما انسان‌ها نیز به‌طور معمول میانگین اختلاف قد حدود ۱۳ سانتی‌متر را نشان می‌دهند. چرا چنین تفاوتی وجود دارد؟ آیا ژنتیک تنها عامل مرتبط با آن است؟ یا عوامل دیگری مانند محیط و هورمون‌ها نیز در این موضوع نقش دارند؟ در این مقاله، به‌طور جامع به یکی از تحقیقات برجسته مرتبط با این موضوع می‌پردازیم.

نقش ژن SHOX در اختلاف قد

یکی از ژن‌های اصلی که در اختلاف قد نقش دارد، ژنی به نام SHOX است. این ژن بر روی کروموزوم‌های جنسی X و Y وجود دارد. در زنان دو نسخه از کروموزوم X وجود دارد، در حالی که مردان یک نسخه X و یک نسخه Y دارند. تحقیقات جدید نشان داده که وجود یک کروموزوم Y اضافی، نسبت به یک کروموزوم X اضافی، اثر بیشتری بر افزایش قد دارد. اما چرا این تفاوت وجود دارد؟

مطالعات نشان داده‌اند که در زنان، یکی از دو کروموزوم X تا حد زیادی غیرفعال می‌شود ولی ناحیه‌ای در انتهای کروموزوم X فعال باقی می‌ماند که ژن SHOX در نزدیکی این ناحیه قرار دارد. به عبارت دیگر، در زنان، مقدار کمی از تأثیر این ژن غیرفعال می‌شود، اما در مردان، هر دو کروموزوم X و Y اثر کامل این ژن را ارائه می‌دهند. این موضوع می‌تواند قسمتی از دلایل اختلاف قد بین دو جنس باشد.

«این تحقیق واقعاً جالب است. استفاده‌ی عالی از بیوبانک‌ها نشان می‌دهد چگونه می‌توان پرده از رمز و رازهای همچنان ناشناخته برداشت.»

– اریک شاد، استاد ژنتیک در دانشگاه مانت ساینای نیویورک

نتایج تحقیق: تحلیل داده‌های یک میلیون نفر

این تحقیق با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده از سه بیوبانک اصلی در بریتانیا و ایالات متحده انجام شد. در این بررسی، اطلاعات نزدیک به یک میلیون نفر مورد تحلیل قرار گرفت و از این میان، ۱٬۲۲۵ نفر با شرایط ژنتیکی خاص شناسایی شدند که شامل افرادی با کروموزوم X یا Y اضافی یا کم‌تر بود. مطالعات نشان داد که داشتن کروموزوم Y اضافی نسبت به X اضافی، به طور مستقیم با قد بلندتر مرتبط است. این یافته حتی در موارد نادر ژنتیکی با مشکلات سلامتی نیز تأیید شد.

توضیحات بیوشیمی ژن SHOX

متیو اوتینز، پژوهشگر ژنتیک و نویسنده ارشد این مطالعه، تأکید می‌کند که SHOX به موقعیت خود در نزدیکی نوک کروموزوم‌های جنسی وابسته است. این ژن در مردان کاملاً فعال بوده و اثر بیشتری بر قد آن‌ها دارد. در حالی که زنان دوز پایین‌تری از SHOX دریافت می‌کنند، که این موضوع می‌تواند حدود یک‌چهارم از تفاوت میانگین قد آن‌ها با مردان را توضیح دهد.

عوامل دیگر مؤثر بر اختلاف قد

علاوه بر ژن SHOX، هورمون‌های جنسی مردانه مانند تستوسترون نیز در افزایش قد نقش بزرگی دارند. تستوسترون باعث افزایش رشد استخوان‌ها در طول دوران بلوغ شده و میانگین قد مردان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

همچنین محیط، تغذیه و عوامل ژنتیکی دیگر نیز ازجمله دلایل دیگر این پدیده محسوب می‌شوند. به‌طور خلاصه، اختلاف قد نتیجه‌ی ترکیب عوامل بسیاری است که هم ژنتیکی و هم محیطی هستند.

تحلیل و نگاه آینده‌نگر

این تحقیق با استفاده از داده‌های بیوبانک‌های عظیم، پیشرفتهای قابل‌توجهی در فهم علمی اختلافات ژنتیکی ایجاد کرد. اما هنوز بسیاری از جنبه‌های این موضوع ناشناخته باقی مانده است. تحقیقات بیشتر در زمینه مکانیسم‌های ژنتیکی مرتبط با قد می‌تواند نه تنها به شناخت بهتر انسان‌ها بلکه به درمان مشکلات مرتبط با رشد قد نیز کمک کند. به‌ویژه، بررسی عوامل ژنتیکی دیگر و اینکه چگونه آن‌ها با محیط تعامل دارند، یکی از اولویت‌های پژوهشی آینده خواهد بود.

نتیجه‌گیری نهایی

کشف رازهای ژنتیکی اختلاف قد میان مردان و زنان نه تنها موضوعی جالب برای فهم جنسیت در اکوسیستم انسانی است، بلکه به ما در کشف مکانیزم‌های پیچیده ژنتیکی کمک می‌کند. این یافته می‌تواند در آینده برای تحقیقات پزشکی، مانند درمان اختلالات رشد و یا حتی رشد کودکان، استفاده شود.

نظر شما در مورد این تحقیق چیست؟ آیا فکر می‌کنید ژنتیک تنها عامل تعیین‌کننده اختلاف قد است یا نقش محیط و تغذیه نیز به همان اندازه مهم است؟ نظرات خود را با ما در قسمت دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید!