در سال‌های اخیر، موضوع فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی در ایران به‌عنوان یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال مطرح شده است. با وجود وعده‌های متعدد از سوی مقامات دولتی، همچنان وضعیت این محدودیت‌ها نامشخص است و رفع فیلترینگ به یکی از مهم‌ترین انتظارات کاربران و فعالان این حوزه تبدیل شده است.
چرا رفع فیلترینگ اهمیت دارد؟
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه با جامعه‌ای اینترنت‌محور، نیازمند ارائه زیرساخت‌های مناسب برای رشد اقتصادی است. با فیلترینگ گسترده پلتفرم‌هایی چون تلگرام، اینستاگرام و یوتیوب، بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین دچار رکود شده یا به تعطیلی رسیده‌اند. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۲۲۰۰ وب‌سایت رسمی و مجوزدار به دلیل مشکلات ناشی از فیلترینگ از فعالیت بازمانده‌اند. این محدودیت‌ها نه‌تنها به اقتصاد داخلی آسیب می‌رساند بلکه اعتماد عمومی را نیز تضعیف کرده است.
نقش شورای عالی فضای مجازی در سیاست‌گذاری اینترنتی
یکی از موضوعات مورد نقد کارشناسان، نقش کمرنگ دولت در تصمیم‌گیری‌های اساسی درباره اینترنت است. در سال ۱۴۰۳، شورای عالی فضای مجازی تنها شش جلسه رسمی برگزار کرد که به‌نظر اکثر کارشناسان برای رسیدگی به مسائل مهمی چون رفع فیلترینگ و تنظیم‌گری پلتفرم‌ها، کاملاً ناکافی بوده است. ترکیب شورای عالی فضای مجازی، که بیشتر شامل نهادهای امنیتی است تا تخصصی، به این مشکل دامن زده و شفاف‌سازی تصمیم‌گیری‌ها را سخت‌تر کرده است.
«ما به لطف خداوند همیشه امیدواریم.»
– سخنگوی دولت در پاسخ به احتمال رفع فیلترینگ
چالش‌های اعتماد عمومی و رشد اقتصادی
بلاتکلیفی در سیاست‌های اینترنتی از جمله فیلترینگ، تأثیرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد دیجیتال و فضای فناوری ایران داشته است. نه‌تنها کسب‌وکارها تحت‌فشار قرار گرفته‌اند، بلکه بسیاری از آن‌ها مجبور به مهاجرت شده‌اند. اظهارات ضدونقیض و عدم شفافیت زمانی از سوی مسئولان باعث شده تا اعتماد عمومی نسبت به تصمیم‌گیری‌های آینده نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
با این وجود، موفقیت در رفع این مشکلات می‌تواند به رشد اقتصاد دیجیتال کمک کند و زمینه را برای کارآفرینان و فعالان فناوری هموار سازد.
راهکارهای پیشنهادی برای آینده
با توجه به وضعیت فعلی، چند راهکار اساسی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند:
- شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها: دولت و شوراهای سیاست‌گذار باید اطلاعات و برنامه‌های خود را به‌صورت عمومی منتشر کنند.
- اولویت‌دهی به تخصص: ترکیب شورای عالی فضای مجازی باید به متخصصان فناوری و کارشناسان اقتصادی فرصت بیشتری برای مشارکت بدهد.
- ایجاد زیرساخت‌های بومی قوی: حمایت از پلتفرم‌های داخلی با کیفیت جهانی می‌تواند جایگزینی قابل‌قبول برای نمونه‌های خارجی باشد.
- تشویق کسب‌وکارهای آنلاین: با رفع محدودیت‌ها و ارائه مشوق‌های اقتصادی، دولت می‌تواند جایگاه ایران را در اقتصاد دیجیتال جهانی تقویت کند.
نقش کاربران در شکل‌دهی آینده
کاربران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ذی‌نفعان این حوزه، نقش کلیدی در فشار بر سیاست‌گذاران و شفاف‌سازی وضعیت دارند. شفافیت و دسترسی به اطلاعات می‌تواند تنها با درخواست عمومی و آگاهی بیشتر جامعه تقویت شود. از این رو، با گسترش بحث‌ها و افزایش مشارکت عمومی، شاید بتوان شاهد تغییری مثبت در این حوزه بود.
افق‌های پیش رو
با توجه به روند فعلی، رفع فیلترینگ و بهبود وضعیت اینترنت در ایران مستلزم تلاش جمعی بین نهادهای تصمیم‌گیر، دولت و کاربران است. اگرچه چالش‌های موجود قابل انکار نیست، اما راه‌حل‌های کاربردی و عملیاتی، همواره امکان‌پذیر به‌نظر می‌رسند. تغییر نگرش به سمت شفافیت و تصمیم‌گیری تخصص‌محور، مسیری روشن برای آینده اقتصاد دیجیتال ایران ایجاد خواهد کرد.
نتیجه‌گیری نهایی
رفع فیلترینگ و مشکلات زیرساختی اینترنت در ایران، نه‌فقط یک نیاز، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. شفاف‌سازی فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر تخصص می‌تواند مسیری به سمت اعتمادسازی دوباره جامعه و بهبود وضعیت کسب‌وکارهای دیجیتال باشد. اکنون زمان آن است که صدای کاربران و فعالان حوزه فناوری شنیده شود و تصمیمات پشت درهای بسته به تاریخ بپیوندند.
نظر شما درباره رفع فیلترینگ و چالش‌های آن چیست؟ آیا راه‌حلی عملی وجود دارد که بتواند منافع کاربران و دولت را همزمان تأمین کند؟ دیدگاه‌های خود را با ما در میان بگذارید.
دیدگاه ها