در زندگی پرمشغله‌ی امروزی، نشستن طولانی‌مدت به امری رایج تبدیل شده است. اما آیا افزودن دقایقی ورزش به برنامه روزانه می‌تواند اثرات ناشی از این رفتار کم‌تحرک را جبران کند؟ مطالعه‌ای جدید توسط محققان نشان می‌دهد که پاسخ این سوال ممکن است ناامیدکننده باشد. این پژوهش نگاهی دقیق‌تر به خطرات سبک زندگی بی‌تحرک و اثرات زیان‌بار آن بر سلامت شناختی افراد بالای ۵۰ سال دارد.
چرا نشستن طولانی‌مدت تهدیدی برای سلامت مغز است؟
پژوهشی که توسط دانشگاه‌های وندربیلت، پیتسبرگ و ملی سئول انجام شد، نشان داده است که رفتار کم‌تحرک، یعنی صرف زمان زیاد در حالت نشستن یا دراز کشیدن، می‌تواند به کوچک شدن بخش‌هایی از مغز مانند هیپوکامپ منجر شود. این بخش از مغز نقش مهمی در حافظه ایفا می‌کند و در مراحل اولیه بیماری آلزایمر آسیب می‌بیند. جالب اینجاست که حتی کسانی که به طور منظم ورزش می‌کردند، اما زمان زیادی را در حالت نشسته می‌گذراندند، در آزمون‌های شناختی عملکرد ضعیف‌تری داشتند.
مطالعات چگونه انجام شده‌اند؟
در این پژوهش، ۴۰۴ داوطلب در سنین بالای ۵۰ سال طی یک هفته با استفاده از دستگاه‌های پوشیدنی مانیتور شدند. آنالیزهای هفت‌ساله این داده‌ها، شامل آزمون‌های شناختی و تصویربرداری مغزی، یافته‌هایی حیاتی را نشان داد. اگرچه ۸۷ درصد از شرکت‌کنندگان بیش از ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت ورزشی متوسط داشتند، اما میزان زمان نشستن همچنان با کاهش ضخامت هیپوکامپ و عملکرد شناختی پایین‌تر مرتبط بود. به عبارت دیگر، ورزش روزانه نمی‌تواند به تنهایی اثرات مخرب نشستن طولانی را جبران کند.
«برای کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر، کافی نیست که فقط یک بار در روز ورزش کنیم. بلکه کاهش مدت زمان نشستن در طول روز نیز بسیار مهم است.»
ماريسا گونیا، دانشگاه پیتسبرگ
ارتباط ژنتیک و رفتار کم‌تحرک
یکی از یافته‌های مهم این پژوهش، تاثیر رفتار کم‌تحرک بر افرادی بود که از نظر ژنتیکی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر قرار داشتند. دکتر انجلا جفرسون از دانشگاه وندربیلت تأکید می‌کند که این دسته از افراد نیاز بیشتری به مدیریت سبک زندگی روزمره، به خصوص کاهش زمان نشستن، دارند. طبق این تحقیق، ترکیب ژنتیک و عوامل سبک زندگی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت مغز ایفا کند.
نقش حیاتی فعالیت بدنی
اگرچه پژوهشگران تأکید دارند که کاهش زمان نشستن بسیار ضروری است، اما این به معنای بی‌اهمیت بودن ورزش نیست. حتی مقدار کمی فعالیت بدنی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت شناختی و جسمی داشته باشد. ورزش نقش حیاتی در حفظ تعادل شیمیایی مغز، تنظیم جریان خون و کاهش استرس ایفا می‌کند. اما نکته کلیدی این است که فعالیت بدنی باید به طور منظم و در بازه‌های زمانی مختلف روز انجام شود نه اینکه به یک جلسه مشخص محدود شود.
چگونه می‌توان از آسیب‌های مغزی جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از زوال عقل و آلزایمر، تغییرات کوچکی در سبک زندگی می‌تواند بسیار اثرگذار باشد. توصیه‌های کارشناسان برای ارتقای سلامت مغز شامل موارد زیر است:
- وقفه‌های کوتاه در طول روز: قطع نشستن طولانی با چند دقیقه تحرک می‌تواند مفید باشد.
- استفاده از میزهای ایستاده: در محیط کار خود از میزهایی استفاده کنید که امکان ایستادن را فراهم کند.
- انجام فعالیت‌های سبک در خانه: حتی فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی کوتاه یا باغبانی می‌تواند موثر باشد.
- تحریک ذهنی: انجام فعالیت‌هایی که ذهن را به چالش می‌کشند مانند یادگیری زبان جدید یا بازی‌های فکری.
آخرین یافته‌ها و آینده‌پژوهی
این اولین پژوهشی نیست که ارتباط میان سبک زندگی کم‌تحرک و دمانس را اثبات می‌کند. اما داده‌های اخیر به طور ویژه نشان می‌دهند که تغییرات کوچکی مانند کاهش زمان نشستن می‌توانند نقش بسیار کلیدی در حفظ سلامت مغز ایفا کنند. در آینده، محققان امیدوارند که با مطالعه دقیق‌تر بر روی عوامل ژنتیکی و محیطی، راهکارهای بهتری برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با شناخت انسان ارائه دهند. همچنین، توسعه فناوری‌های جدید مانند گجت‌های پوشیدنی دقیق‌تر می‌تواند به نظارت بهتر بر رفتارهای روزمره و ارائه توصیه‌های شخصی‌سازی شده کمک کند.
نتیجه‌گیری نهایی
نتایج پژوهش‌های اخیر زنگ خطری برای سبک زندگی کم‌تحرک به ویژه در میان سالمندان است. ترکیب فنون مدرن زندگی مانند کار پشت میز، استفاده از فناوری‌های دیجیتال و نشستن طولانی‌مدت، سلامت مغز را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار داده است. اگرچه ورزش فواید غیرقابل انکاری برای بدن و مغز دارد، اما کافی نیست. کاهش ساعات نشستن و بهبود عادات روزانه می‌تواند راهی عملی و مؤثر برای پیشگیری از زوال عقل و حفظ شادابی ذهنی باشد.
آیا شما هم احساس می‌کنید که ساعات طولانی نشستن اثر منفی بر زندگی شما داشته است؟ نظراتتان را با ما در بخش کامنت‌ها به اشتراک بگذارید و تجربیات خود را در این زمینه مطرح کنید.
دیدگاه ها