دنیای امروز با سرعت به سوی دیجیتالی شدن پیش می‌رود و مدل‌های سنتی کاری همچنان در حال دگرگونی هستند. یکی از این دگرگونی‌ها، پذیرش گسترده دورکاری، خصوصاً در استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین است. با این حال، در ایران، سازمان تأمین اجتماعی هنوز دورکاری را به رسمیت نشناخته و این مسئله باعث ایجاد موانعی برای کارکنان این مجموعه‌ها شده است. اما چرا این موضوع مهم است و چه تغییراتی لازم به نظر می‌رسند؟ در این مقاله، به بررسی جامع این مسئله پرداخته‌ایم.
چالش‌های قوانین موجود برای کسب‌وکارهای آنلاین
یکی از اصلی‌ترین مشکلات کسب‌وکارهای آنلاین و نیروی کار دورکار، عدم تطابق قوانین تأمین اجتماعی با ماهیت جدید کار در دنیای دیجیتال است. سازمان تأمین اجتماعی تأیید فهرست بیمه‌شدگان را به‌صورت سنتی و منوط به حضور فیزیکی کارکنان در دفاتر کاری انجام می‌دهد. این رویکرد باعث شده است بسیاری از کارکنان دورکار که نقشی حیاتی در تولید و توسعه یک استارت‌آپ دارند، از مزایای بیمه محروم بمانند.
«بازرسان سازمان تأمین اجتماعی تأیید صحت فهرست بیمه کارکنان را مشروط به حضور فیزیکی در دفاتر می‌دانند. این رویه مانع بهره‌مندی نیروهای دورکار از مزایای بیمه‌ای شده است.»
– رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی
دورکاری در اکوسیستم دیجیتال: مروری بر وضعیت جهانی
دورکاری دیگر یک مفهوم جدید نیست. بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، کانادا، و کشورهای اروپایی قوانین خود را برای پذیرش و حمایت از دورکاری به‌روز کرده‌اند. بر اساس آمار سال‌های اخیر، بیش از 50 درصد از کسب‌وکارهای کوچک در این کشورها نیروی کار دورکار دارند. این تحول نه تنها باعث افزایش بهره‌وری شده بلکه رضایت کارکنان را نیز بهبود بخشیده است.
در ایران، اما هنوز مقاومت‌هایی نسبت به این تغییر وجود دارد. بسیاری از کارفرمایان اذعان دارند که قوانین مبهم باعث شده است فرآیند بیمه‌گذاری این دسته از کارکنان به یک چالش اداری طاقت‌فرسا تبدیل شود.
لزوم بازنگری آیین‌نامه‌ها و سیاست‌گذاری جدید
بنا بر اعلام رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، قوانین موجود نیازمند بازنگری جدی هستند. او به بخشنامه سال‌های اخیر مدیرعامل سابق سازمان تأمین اجتماعی اشاره می‌کند که در آن تأکید شده است ماهیت دورکاری در کسب‌وکارهای دیجیتال باید به رسمیت شناخته شود. اما اجرای این بخشنامه همچنان با مشکلاتی روبه‌رو است، چرا که اکثر بازرسان سازمان تأمین اجتماعی بر رویه‌های سنتی تأکید دارند.
«بخشنامه مدیرعامل سابق سازمان تأمین تأکید دارد که نیازی به حضور فیزیکی در دفتر کار نیست. این موضوع باید جدیت بیشتری پیدا کند.»
– رضا الفت‌نسب
پیشنهادهای کاربردی برای اصلاح قوانین
برای حل این مسئله و رفع چالش‌های موجود، پیشنهادهای زیر می‌توانند مفید باشند:
- به‌روزرسانی قوانین و آیین‌نامه‌های تأمین اجتماعی با محوریت پذیرش دورکاری.
- تعریف روش‌های جدید برای تأیید فهرست بیمه‌شدگان بدون نیاز به بازدیدهای فیزیکی.
- آموزش بازرسان سازمان تأمین اجتماعی برای درک بهتر ماهیت جدید کسب‌وکارهای آنلاین.
- استفاده از فناوری‌های دیجیتال مانند بلاک‌چین و هوش مصنوعی برای صحت‌سنجی قراردادها و فعالیت کارکنان.
- ایجاد مشوق‌های مالیاتی برای کارفرمایانی که نیروی دورکار خود را بیمه می‌کنند.
چگونه می‌توان از سایر کشورها یاد گرفت؟
کشورهای پیشرو در عرصه دیجیتال نظیر سوئد و استرالیا، با ایجاد زیرساخت‌های قانونی مناسب، توانسته‌اند از دورکاری به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی بهره ببرند. در این کشورها، قوانین بیمه‌ای طوری طراحی شده‌اند که ساختار کاری نوین مانند فریلنسینگ و قراردادهای انعطاف‌پذیر را پوشش دهند. این مدل‌ها می‌توانند نمونه‌ای الهام‌بخش برای ایران باشند.
سخن پایانی
با توجه به رشد سریع فناوری و نقش کلیدی نیروی کار دورکار در اقتصاد دیجیتال، اصلاح قوانین تأمین اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد. اگر چه موانعی مانند سیاست‌گذاری غیرشفاف و مقاومت در برابر تغییر وجود دارد، اما این اصلاح‌ها می‌توانند سهم بزرگی در اشتغال‌زایی، رضایت شغلی، و رشد اقتصادی داشته باشند. نظرات شما در این زمینه چیست؟ آیا تجربه‌ای در زمینه دورکاری و مشکلات بیمه‌ای دارید؟ با ما به اشتراک بگذارید و در این گفتگو شرکت کنید!
دیدگاه ها