مالیات بر ارزش افزوده یکی از مهمترین بحث‌ها در دنیای تجارت امروز است و شرکت‌ها به‌ویژه در حوزه فناوری و حمل‌ونقل آنلاین دستخوش چالش‌های گوناگونی در این مورد هستند. شرکت تپسی، یکی از بزرگترین پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی در ایران، در طول چند سال گذشته تلاش کرده است تا از بار مالیات بر ارزش افزوده خلاص شود، اما رأی اخیر دیوان عدالت اداری بار دیگر تأیید کرد که این شرکت ملزم به پرداخت این مالیات است. در این مقاله تلاش می‌کنیم جزئیات این موضوع، استدلال‌های ارائه‌شده و تأثیرات آن بر کسب‌وکارها و کاربران را بررسی کنیم.
سیمای کلی پرونده: کلاف سردرگم مالیات بر ارزش افزوده
در پی شکایات مختلف از سوی شرکت تپسی، دیوان عدالت اداری به بررسی این موضوع پرداخت که آیا خدمات این پلتفرم باید مشمول مالیات بر ارزش افزوده شود یا خیر. براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، فعالیت‌های مرتبط با «حمل‌ونقل عمومی مسافری» از پرداخت این مالیات معاف هستند. تپسی مدعی است که نقش میانجی‌گرانه آن بین رانندگان و کاربران بخشی از این خدمات محسوب می‌شود و باید از معافیت برخوردار باشد. اما سازمان امور مالیاتی و دیوان عدالت اداری نظری متفاوت دارند و معتقدند تنها «خدمات حمل‌ونقل مستقیم» شامل این معافیت می‌شود.
«معافیت مالیات بر ارزش افزوده فقط برای کسانی است که مستقیماً و به‌صورت کامل وظیفه حمل‌ونقل مسافر را برعهده دارند.»
متن رای دیوان عدالت اداری
ریشه‌های اختلاف: قانون یا تعریف عملکرد؟
یکی از چالش‌های اصلی این پرونده به تفاوت در تفسیر قانون مالیات بازمی‌گردد. تپسی با استناد به متن قانون، عدم وجود شرطی مبنی بر داشتن مسئولیت کامل حمل‌ونقل را دلیلی برای معافیت خود از مالیات می‌داند. در مقابل، سازمان امور مالیاتی معتقد است که نقش این شرکت به‌عنوان واسطه‌ای بین راننده و مسافر مشمول قانون نمی‌شود. این موضوع نشان‌دهنده ضعف در شفافیت قوانین و نیاز مبرم به بازنگری در آن‌ها است.
به گفته کارشناسان حقوقی، این پرونده نمونه‌ای از نوعی عدم سازگاری بین تحول دیجیتال و قوانین سنتی است. بسیاری از کشورهای پیشرفته برای مدیریت مسائل مشابه، قوانین به‌روزتری را تصویب کرده‌اند.
تأثیر پرونده بر کاربران: آیا تجربه مشتری یکسان باقی می‌ماند؟
وجود چنین پرونده‌هایی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت‌ها و خدمات ارائه‌شده توسط شرکت‌های اینترنتی داشته باشد. اگر تپسی مجبور به پرداخت مالیات‌های سنگین‌تری شود، احتمالاً هزینه این مالیات به کاربران نهایی منتقل خواهد شد. افزایش کمیسیون دریافتی از رانندگان یا افزایش تعرفه‌ها برای مسافران ممکن است از اولین اقدامات این شرکت برای جبران هزینه‌ها باشد.
به همین دلیل، باید دید که آیا امکان رسیدن به توافقی بین دولت و این شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌های مالیاتی وجود دارد یا خیر. درغیراین‌صورت، ممکن است بسیاری از کاربران به دنبال گزینه‌های ارزان‌تر یا جایگزین بگردند.
جنبه حقوقی: مقایسه با دیگر پرونده‌ها
جالب است بدانید که پیش از این نیز شرکت اسنپ با پرونده‌ای مشابه روبرو شده بود. در رأی کمیته مربوط به اسنپ، تأکید شده بود که رابطه بین پلتفرم و رانندگان بر مبنای کارفرمایی-کارگری نیست و رانندگان به‌صورت مستقل کار می‌کنند. این منطوق رأی نشان می‌دهد که مسائل مالیاتی برای پلتفرم‌ها هنوز به‌طور کامل حل نشده‌اند و تعریف نقش‌ها و مسئولیت‌ها در چنین مدل‌های کسب‌وکاری موضوعی پیچیده است.
«رانندگان چون به‌صورت مستقیم و مستقل خدمت می‌کنند، از مالیات معاف هستند؛ اما شرکتی که صرفاً پلتفرمی برای حمل‌ونقل ایجاد کرده، مشمول مالیات می‌شود.»
رأی دیوان درباره پرونده اسنپ
بازبینی قوانین و نیاز به اصلاحات
پرونده تپسی بازتاب‌دهنده یک چالش بزرگ‌تر است: تطبیق قوانین با تغییرات دیجیتالی و فناورانه. کشورهایی که نقش پیشرویی در این زمینه ایفا می‌کنند، به‌طور مداوم سیستم‌های مالیاتی خود را به‌روز می‌کنند تا از عدالت، شفافیت و کارآیی اطمینان حاصل کنند. برای ایران نیز ضروری است تا با استفاده از کارشناسان برجسته، قوانین مالیاتی را به شکلی بازبینی کند که بتواند نه‌تنها از درآمد مالیاتی دولت محافظت کند، بلکه به رشد و توسعه اقتصادی در حوزه فناوری نیز کمک کند.
جمع‌بندی و آخرین تأملات
پرونده تپسی و مالیات بر ارزش افزوده نشان‌دهنده پیچیدگی‌هایی است که تحول دیجیتال برای سیستم‌های حقوقی و مالیاتی سنتی ایجاد کرده است. این چالش‌ها فرصتی برای بازبینی و اصلاح قوانین هستند تا توازن بهتری بین عدالت مالیاتی و رشد اقتصادی برقرار شود. اما تا زمانی که راه‌حل مناسبی ارائه نشود، شرکت‌هایی نظیر تپسی احتمالاً با هزینه‌های بیشتری مواجه خواهند بود که می‌تواند به طور غیرمستقیم بر کاربران نیز تأثیر بگذارد.
آیا شما این وضعیت مالیاتی را عادلانه می‌دانید؟ نظرتان را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. چگونه می‌توانیم هم از رشد فناوری حمایت کنیم و هم اطمینان حاصل کنیم که حقوق مالیاتی رعایت می‌شود؟
دیدگاه ها