صنعت ارتباطات یکی از حوزه‌های کلیدی در توسعه فناوری و اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. اما در ایران، قوانین تعرفه‌ای دست‌وپاگیر و فشارهای اقتصادی مانع از شکوفایی این صنعت شده است. این مقاله تلاشی است برای بررسی جزئیات این بحران و ارائه راهکارهای ممکن برای خروج از وضعیت کنونی.
چرا تثبیت تعرفه‌ها به یک بحران تبدیل شده است؟
تعرفه‌های ارتباطات ایران سال‌هاست که در حالت تثبیت باقی مانده‌اند؛ وضعیتی که در ابتدا به‌منظور کاهش فشار اقتصادی بر مردم طراحی شد، اما در بلندمدت به یک عامل بازدارنده برای سرمایه‌گذاری و رقابت تبدیل شده است. این مدل اقتصادی امروز، نتیجه‌ای جز ایجاد چرخه‌ای معیوب نداشته است که نه اپراتورها را قادر به سرمایه‌گذاری می‌کند و نه مصرف‌کنندگان از خدمات بهتر بهره‌مند می‌شوند.
«حتی افزایش دوبرابری تعرفه‌ها امروز کارساز نیست. این وضعیت، نتیجه سال‌ها سیاست‌گذاری نادرست اقتصادی است.»
آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل موبایل
این تثبیت تعرفه‌ها نه‌تنها به توسعه زیرساخت‌ها لطمه زده، بلکه فرهنگ استفاده از مدل‌های پویا و اشتراکی را نیز در ایران مختل کرده است. همچنان بسته‌های حجمی برای کاربران در دسترس‌اند، درحالی‌که بسیاری از کشورهای جهان به سمت مدل قیمت‌گذاری مبتنی بر مصرف حرکت کرده‌اند.
اثرگذاری بر کیفیت خدمات و توسعه فناوری؛ نمونه‌ی 5G
شاید نمونه قابل مشاهده‌ای از تأثیر این بحران بر توسعه، وضعیت فناوری 5G باشد. در حالی که این فناوری در بسیاری از کشورهای پیشرفته با سرعت بالا رشد می‌کند، در ایران تنها حدود ۳۰۰۰ سایت 5G فعال است. این رقم در مقایسه با تعداد سایت‌های 4G که در دوره رقابت اپراتورها رشد قابل قبولی داشت، بسیار کمتر است.
«توسعه 5G دیگر توجیه اقتصادی ندارد. حتی یکی از اپراتورهای اصلی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد.»
آرش کریم‌بیگی
با تثبیت تعرفه‌ها، معنای کیفیت تجربه 5G نیز برای مصرف‌کنندگان بی‌معنا خواهد بود. کاربران ایرانی به دلیل محدودیت‌های موجود نمی‌توانند به‌طور کامل از مزایای این فناوری بهره‌مند شوند که این موضوع به ضعف در نوآوری نیز منجر می‌شود.
MVNOها؛ ابزاری برای رقابت یا یک فرصت سوخته؟
در بسیاری از کشورهای جهان، اپراتورهای مجازی موبایل (MVNO) نقش مهمی در افزایش رقابت، تنوع خدمات و رساندن فناوری به بازارهای جدید ایفا می‌کنند. اما در ایران، این فرصت به‌دلیل زیرساخت قانونی ناپایدار و نبود چشم‌انداز توسعه‌ای، به‌خوبی بهره‌برداری نشده است.
آرش کریم‌بیگی با اشاره به نقش MVNOها در جهان اظهار داشت که شاتل موبایل امروز یکی از بزرگترین MVNOهای خاورمیانه است. باوجود دستاوردهای ارزشمند این اپراتور، رقابت واقعی وجود ندارد و مدل‌های نوآورانه عملاً از مسیر توسعه خارج شده‌اند.
«ما امروز تنها MVNO چند‌اپراتوری کشور هستیم، اما این دستاورد بدون امکان رقابت واقعی نمی‌تواند به توسعه پایدار منجر شود.»
آرش کریم‌بیگی
راهکارهای پیشنهادی برای خروج از بحران
برای حل این بحران، کارشناسان به اصلاح سازوکار تعرفه‌گذاری و بازنگری در سهم دولت از درآمد اپراتورها اشاره دارند. به‌عنوان نمونه، مدلی که پیش‌تر در پروانه ایرانسل تعریف شده بود، این امکان را به دولت می‌داد که در زمان تورم بالا، سهم درآمد خود را کاهش دهد تا فشار مالی از روی اپراتورها برداشته شود.
علاوه بر این، تغییر فرهنگ مصرف و آموزش کاربران درمورد مزایای پلن‌های اشتراکی می‌تواند به غلبه بر محدودیت‌های فعلی کمک کند. این تغییرات همچنین نیاز به سیاست‌گذاری هوشمندانه و همکاری دولت و بخش خصوصی دارد.
افق آینده؛ آیا خطر فروپاشی در پیش است؟
بدون اصلاحات ساختاری، صنعت ارتباطات ایران به سمت سقوط خواهد رفت. کیفیت خدمات موجود کاهش یافته و رسیدن به فناوری‌های جدیدی مانند 5G ممکن نخواهد بود. علاوه بر این، فشارهای جانبی نظیر تحریم‌ها و ناترازی انرژی نیز شدت بحران را افزایش می‌دهند.
«بازار ارتباطات با این وضعیت رو به خاموشی می‌رود.»
آرش کریم‌بیگی
افکار نهایی و دعوت به مشارکت
بحران تعرفه‌ها در صنعت ارتباطات ایران بحرانی جدی است که رفع آن نیاز به همکاری همگانی و اصلاح سیاست‌های کلان اقتصادی دارد. آیا شما نیز با نظرات مدیرعامل شاتل موبایل موافق هستید؟ به‌نظر شما چه راهکارهایی می‌توانند این بحران را حل کنند؟
نظرات خود را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید. تجربه شما به‌عنوان یک کاربر یا متخصص می‌تواند به روشن شدن راهکارها کمک کند. منتظر دیدگاه‌های ارزشمند شما در بخش نظرات هستیم!
دیدگاه ها