سرمایه‌گذاری یکی از عناصر کلیدی برای رشد اقتصادی و توسعه اکوسیستم‌های استارتاپی است. در شرایطی که جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران تحت تأثیر چالش‌های متعدد قرار گرفته، مطالعه نمونه‌های موفق جهانی و بازاندیشی در سیاست‌های سرمایه‌پذیری می‌تواند رهنمودی برای رفع موانع موجود باشد. در این مقاله، به نقش سرمایه‌گذاری خارجی در کاهش هزینه سرمایه، تجربه‌های ایران در دوره برجام، عوامل بازدارنده کنونی و راهکارهای بازگشت به شبکه مالی جهانی پرداخته‌ایم.
چرا جذب سرمایه‌گذاری خارجی اهمیت دارد؟
سرمایه‌گذاری خارجی به‌عنوان یکی از مؤثرترین اهرم‌های توسعه اقتصادی در جهان شناخته می‌شود. ورود سرمایه به بازارهای نوظهور علاوه بر کاهش هزینه‌های تأمین مالی، امکان دسترسی به فناوری‌های نوین، منابع انسانی توسعه‌یافته و بازارهای بین‌المللی را نیز فراهم می‌کند. برای استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاری خارجی نه‌تنها راهی برای جذب منابع مالی بلکه مکانیسمی برای ارتقا نوآوری و توسعه مدل‌های کسب‌وکار است.
بر اساس تجربه‌های جهانی، کشورهایی که زیرساخت‌های مناسبی برای جذب سرمایه خارجی فراهم کرده‌اند، توانسته‌اند جایگاه برجسته‌ای در زنجیره ارزش جهانی به دست آورند. نمونه بارز این موضوع، موفقیت استارتاپ‌های حوزه فناوری در جذب سرمایه‌های کلان در مراحل ابتدایی فعالیت است؛ نمونه‌ای که اخیراً توسط تیم میرا موراتی با جذب ۲ میلیارد دلار سرمایه در مرحله بذری به نمایش گذاشته شد.
هزینه سرمایه: چالشی پنهان اما مؤثر
هزینه سرمایه به نرخ بازدهی اشاره دارد که سرمایه‌گذاران برای جبران ریسک انتظار دارند. کاهش این هزینه مستلزم کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در یک کشور است. در اقتصادهای پایدار با ریسک پایین، هزینه سرمایه کمتر بوده و زمینه برای جذب گسترده‌تر سرمایه فراهم است. همان‌طور که تجربه ایران در دوره برجام نشان داد، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و ایجاد رقابت میان آن‌ها، هزینه سرمایه و نرخ بازده انتظاری را کاهش داد.
رقابت میان سرمایه‌گذاران عنصری کلیدی در کاهش هزینه سرمایه است. این رقابت، تأمین مالی با شرایط مطلوب‌تر را برای کسب‌وکارها ممکن ساخته و منجر به رونق اکوسیستم اقتصادی گردیده است.
درس‌هایی از دوران برجام
دوره برجام (۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶) به‌عنوان یک فرصت طلایی برای اکوسیستم استارتاپی ایران شناخته می‌شود. گشایش نسبی اقتصادی، جذب سرمایه‌های خارجی را با هزینه‌هایی پایین‌تر میسر ساخت. از موفقیت‌های این دوره می‌توان به تأمین مالی استارتاپ‌های نوآوری همچون دیجی‌کالا و اسنپ اشاره کرد که به طور مستقیم تحت تأثیر ورود سرمایه‌گذاران بین‌المللی بوده‌اند.
یکی از نمونه‌های برجسته در این دوره، هلدینگ سانا بوده که توانست ۱.۵ میلیون دلار سرمایه در مرحله بذری جذب کند. این دستاوردها نشان داد چگونه کاهش هزینه سرمایه به توسعه کسب‌وکارها و رقابت‌پذیری آن‌ها در بازار کمک می‌کند.
مشکلات فعلی: هزینه سرمایه در دوران پسابرجام
پس از اعمال دوباره تحریم‌ها و افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، هزینه سرمایه به‌طرز چشمگیری بالا رفت. خروج سرمایه‌گذاران خارجی منجر به فقدان رقابت در بازار سرمایه و افزایش نرخ بازدهی مورد انتظار شد. در همین زمان، بسیاری از استارتاپ‌ها با چالش‌های مالی شدید روبه‌رو شدند و برخی حتی فعالیت خود را متوقف کردند.
رشد تورم، نوسانات ارزی و بازده‌های سودآورتر در بازارهای طلا و ارز، نقش بازدارنده‌ای در رونق اقتصادی و جذب سرمایه ایفا کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، بازارهای سنتی همچون طلا و سکه سودآوری بالاتری نسبت به سایر بخش‌ها داشتند که این امر انگیزه برای سرمایه‌گذاری در اکوسیستم استارتاپی را کاهش داده است.
راهکارهای بازگشت به مسیر رشد
برای کاهش هزینه سرمایه و بازسازی اکوسیستم اقتصادی، ایران نیازمند بازگشت به شبکه مالی جهانی است. توافقات دیپلماتیک و ایجاد اعتماد میان سرمایه‌گذاران از مهم‌ترین عوامل در این مسیر محسوب می‌شوند. تقویت زیرساخت‌های اقتصادی، شفاف‌سازی قوانین و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند شرایط را بهبود بخشد.
مشابه تجربیات گذشته، اتصال به منابع مالی بین‌المللی و ایجاد ثبات در اقتصاد، رشد استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا را تسریع می‌کند. این مهم علاوه بر اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی، به بهبود رفاه عمومی جامعه منجر می‌شود.
اندیشه پایانی
سرمایه‌گذاری خارجی یکی از ستون‌های اصلی رشد اقتصادی و توسعه استارتاپ‌ها در هر کشوری است. تجربه ایران در دوران برجام نشان داد که با کاهش هزینه سرمایه و افزایش رقابت میان سرمایه‌گذاران، می‌توان فرصت‌هایی بی‌بدیل برای کسب‌وکارهای نوپا ایجاد کرد. اکنون نیز، با توجه به تحولات سیاسی اخیر و اخبار امیدبخش، این فرصت بار دیگر می‌تواند فراهم آید.
نظر شما چیست؟ آیا ایران می‌تواند به شبکه مالی جهانی بازگردد و بار دیگر شاهد رونق اقتصادی باشد؟ دیدگاهتان را با ما به اشتراک بگذارید. نظرات شما دریچه‌ای برای درک بهتر واقعیت‌های اقتصادی است.
دیدگاه ها