در هفته‌ای که گذشت، مستربیست (MrBeast)، یکی از پرطرفدارترین یوتیوبرها، با انتشار ویدیویی که در آن به بررسی معابد باستانی مایاهای مکزیک پرداخت، موجی از جنجال‌ها به‌پا کرد. این ویدیو نه‌تنها توانست میلیون‌ها بازدید کسب کند، بلکه باعث واکنش جدی مقامات مکزیکی، از جمله کلودیا شین‌بائوم، رئیس‌جمهور این کشور شد. اما در پشت این ماجرا چه خبر است؟ آیا مستربیست واقعاً تخلف کرده یا صرفاً قربانی ناهماهنگی‌های اداری است؟
آغاز ماجرا: پروژه‌ای با مجوز رسمی
ویدیوی مستربیست که تاکنون بیش از ۶۰ میلیون بازدید گرفته، به مخاطبان نگاه نادری از معابد باستانی مایا ارائه کرده و تجربه‌ای غیرمعمول را برای طرفداران خود خلق کرده است. او در ویدیو می‌گوید:
«باورم نمی‌شود دولت اجازه داده این کار را انجام بدهیم. حتی باستان‌شناس‌ها هم اجازه ندارند اینجا بروند.»
– مستربیست
این جمله بلافاصله توجهات را به‌خود جلب کرد. مستربیست در توضیحات کلی ویدیو ذکر کرده بود که این پروژه با همکاری هیئت گردشگری مکزیک انجام شده و از مؤسسه‌ی ملی مردم‌شناسی و تاریخ (INAH) برای همکاری صمیمانه‌شان تقدیر کرده است. اما چرا این جمله باعث حساسیت شده است؟
انتقادات INAH: مشکلات در ارائه اطلاعات
مؤسسه‌ی ملی مردم‌شناسی و تاریخ مکزیک (INAH) در واکنش به این ویدیو، بیانیه‌ای صادر کرد که مجوزهای لازم برای این فیلم‌برداری را تأیید می‌کرد و توضیح داد که در تمام مراحل تصویربرداری پرسنل این نهاد حضور داشتند. با این‌حال، آن‌ها تاکید داشتند که برخی از صحنه‌های ویدیو، نظیر فرود بالگرد بر روی معابد و دستکاری مجسمه‌های باستانی، نتیجه پست‌پروداکشن بوده و عملاً هرگز رخ نداده است. این موضوع واکنش‌های شدید کاربران و مقامات را برانگیخت.
INAH همچنین اعلام کرد که این ویدیو باعث گسترش اطلاعات نادرست در مورد میراث فرهنگی مکزیک شده و در چارچوب مجوزهای اولیه، اجازه ارائه چنین اطلاعاتی داده نشده بود.
واکنش دولت مکزیک: شکایتی جدی علیه Full Circle Media
کلودیا شین‌بائوم، رئیس‌جمهور مکزیک، از INAH خواسته گزارشی از جزئیات صدور مجوز ارائه دهد و تاکید کرد که اگر تخلفی صورت گرفته باشد، اقدامات قانونی لازم باید انجام شود. در این میان، INAH شکایتی رسمی علیه شرکت تولیدکننده ویدیو، Full Circle Media، ثبت کرد و خواستار جبران خسارت، به‌همراه انتشار تکذیبیه عمومی شد. این شکایت شامل شخص مستربیست نمی‌شود، اما به وضوح نشان می‌دهد که مسئله به‌دلیل عملکرد تیم تولیدکننده او به وجود آمده است.
تحلیل: هماهنگی‌های فرهنگی یا چالش‌های تجاری
تجاری‌سازی میراث فرهنگی همیشه یک موضوع حساس بوده و این اتفاق نیز نمونه‌ای از چالش‌های این حوزه است. از یک‌سو، سازندگان محتوا تلاش می‌کنند تجربیات جذابی برای بینندگان خود ایجاد کنند، اما از سوی دیگر، مسئولیت حفاظت از ارزش‌های فرهنگی نیز مطرح است. این اتفاق شاید بتواند به‌عنوان درسی برای کشورها و تولیدکنندگان محتوا عمل کند؛ توجه بیشتر به جزئیات توافق‌نامه‌ها و جلوگیری از سوء‌تفاهمات می‌تواند اثرات مثبت این تعاملات را به حداکثر برساند.
این رویداد همچنین نگرشی جدید نسبت به نقش یوتیوبرها در ترویج گردشگری و میراث فرهنگی ارائه می‌دهد. چگونه می‌توان از قدرت رسانه‌های پرمخاطب برای ترویج فرهنگی استفاده کرد، بدون آسیب رساندن به تاریخ و اصالت مکان‌ها؟ این سوال اصلی است که باید در آینده به آن پرداخته شود.
Final Thoughts
با تمام تحلیل‌ها و انتقادات مطرح‌شده، این ماجرا نشان‌دهنده نیاز به تعامل بهتر و شفاف‌تر میان تولیدکنندگان محتوا و نهادهای محلی است. انتشار محتوا درباره آثار تاریخی باید هم به‌معرفی میراث فرهنگی کمک کند و هم بهره‌برداری تجاری نادرست را به حداقل برساند.
نظر شما در مورد این اتفاقات چیست؟ آیا یوتیوبرها باید مسئولیت بیشتری در قبال محتواهای خود بر عهده داشته باشند، یا نهادهای فرهنگی باید نظارت بیشتری داشته باشند؟ لطفاً دیدگاه‌های خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. ما مشتاقانه منتظر نظرات شما هستیم!
دیدگاه ها