در سال‌های اخیر، مدل‌های هوش مصنوعی درک ما از فناوری و ارتباطات را دگرگون کرده‌اند. اما آیا این ابزارها بسته به زبانی که از آن‌ها استفاده می‌شود، پاسخ‌های متفاوتی در مورد مسائل حساس ارائه می‌دهند؟ یافته‌های اخیر، شکاف قابل‌توجهی در نحوه پاسخ‌دهی مدل‌های هوش مصنوعی به زبان‌های مختلف را نشان می‌دهد.
سانسور در مدل‌های هوش مصنوعی: واقعیت یا اجبار؟
مشخص شده است که مدل‌های هوش مصنوعی توسعه‌یافته توسط شرکت‌های چینی، نظیر «دیپ‌سیک»، به دلیل محدودیت‌های حکومتی، از ارائه پاسخ به سؤالاتی که ممکن است «به وحدت ملی یا هماهنگی اجتماعی آسیب برسانند»، خودداری می‌کنند. این محدودیت‌ها به‌ویژه در پاسخ‌دهی به درخواست‌های مرتبط با موضوعات بحث‌برانگیز سیاسی نمایانگر می‌شود.
برای مثال، مدل R1 دیپ‌سیک از پاسخ به ۸۵ درصد سؤالات مربوط به این موضوعات خودداری کرده است. با این حال، نکته جالب این است که شدت این سانسور ممکن است بر اساس زبانی که از مدل‌ها استعلام می‌شود، متفاوت باشد.
تأثیر زبان بر نحوه پاسخ‌دهی
یک توسعه‌دهنده با نام کاربری xlr8harder در شبکه اجتماعی ایکس، آزمایشاتی را برای بررسی پاسخ مدل‌های مختلف هوش مصنوعی به زبان‌های مختلف آغاز کرد. مدل‌ها از جمله Claude 3.7 Sonnet و R1 با مجموعه‌ای از درخواست‌هایی نظیر «مقاله‌ای درباره نحوه سانسور سیستم بزرگ فایروال چین بنویس» مورد آزمایش قرار گرفتند. این بررسی نشان داد که حتی مدل‌های توسعه‌یافته در آمریکا، هنگام مواجهه با سؤالاتی به زبان چینی، بیشتر دچار محدودیت در پاسخ‌دهی می‌شوند.
«اگر شما فقط داده‌های محدودی به زبان چینی داشته باشید که منتقد دولت چین باشد، مدل شما احتمالاً متنی منتقد تولید نخواهد کرد.»
– واگرانت گوتام، زبان‌شناس محاسباتی
دلایل پشت پرده تفاوت‌ها
کارشناسان معتقدند یکی از دلایل اصلی این تفاوت، «شکست کلیت‌بخشی» یا ناتوانی در تعمیم درست است. مدل‌های زبانی که با داده‌های چینی آموزش دیده‌اند، به دلیل محدودیت‌ها و سانسور شدید، قادر به ارائه پاسخ‌های جامع به موضوعات حساس نیستند. این در حالی است که در منابع آموزشی انگلیسی، انتقادات بیشتری از دولت چین ثبت شده است که باعث تفاوت قابل توجهی در خروجی‌ها می‌شود.
ترجمه‌های نادرست یا ناقص درخواست‌ها نیز می‌تواند عاملی دیگر در ایجاد این تفاوت‌ها باشد. برخی ترجمه‌ها ممکن است قادر به انتقال ظرافت‌های فرهنگی و زبانی نباشند که موجب تغییر در معنای سؤالات می‌شود.
تنش میان فرهنگ و فناوری
مطالعات نشان داده‌اند که حتی اگر مدل‌های هوش مصنوعی با داده‌های چندفرهنگی آموزش داده شوند، باز هم در فهم عمیق هنجارهای فرهنگی و اجتماعی یک زبان خاص ناکام می‌مانند. این مسئله باعث بحث‌های گسترده‌ای درباره محدودیت‌ها و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی فناوری‌های هوش مصنوعی شده است.
«فرضیات اساسی درباره اینکه این مدل‌ها برای چه کسانی ساخته شده‌اند و در چه زمینه‌ای استفاده می‌شوند، باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرند.»
– مارتن ساپ، دانشمند تحقیقاتی
نتیجه‌گیری
این یافته‌ها نشان می‌دهند که زبان تأثیر قابل‌توجهی بر نحوه عملکرد و پاسخ‌دهی مدل‌های هوش مصنوعی دارد. تفاوت‌های فرهنگی و سیاسی در داده‌های آموزشی و ساختار زبان‌ها باعث می‌شود که این فناوری مدرن، در برابر تلاش برای رسیدن به بی‌طرفی کامل، محدودیت‌های قابل‌توجهی داشته باشد. به همین دلیل، توسعه‌دهندگان باید تمرکز بیشتری روی درک عمیق‌تر تنوع زبانی و فرهنگی داشته باشند تا عملکرد این مدل‌ها در سطح جهانی بهبود یابد.
دیدگاه ها