در مقابله با سرطان، کاهش عوارض جانبی درمان اهمیت بسیاری دارد. خرس‌های آبی یا خوکچه‌های خزه‌ای، موجوداتی عجیب و جان سخت، منبع الهام دانشمندان برای تحقق این هدف شده‌اند. کشف پروتئینی منحصربه‌فرد از این موجود کوچک، به پژوهشگران امکان می‌دهد تا سلول‌های سالم را در برابر آسیب‌های ناشی از پرتودرمانی محافظت کنند.
خرس آبی: قهرمان بیولوژی
خرس آبی (Tardigrada) به خاطر توانایی‌های فوق‌العاده در تحمل شرایط نامساعد مانند دمای بسیار بالا و اشعه‌های مضر، توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. این موجود بی‌همتا دارای پروتئینی به نام دی‌سپ (مهارکننده‌ی آسیب) است که از دی‌ان‌ای در برابر تابش و رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. کشفیات اخیر نشان می‌دهد که این پروتئین می‌تواند نقشی مؤثر در کاهش آسیب‌های ناشی از درمان‌های سرطان ایفا کند.
نقش آر‌ان‌ای پیام‌رسان در انتقال پروتئین
پژوهشگران از دانشگاه‌های هاروارد و آیووا موفق شده‌اند با استفاده از تکنولوژی آر‌ان‌ای پیام‌رسان (mRNA) این پروتئین را به سلول‌ها منتقل کنند. آمی‌یا کرتین، یکی از پژوهشگران، توضیح می‌دهد که بهره‌گیری از آر‌ان‌ای پیام‌رسان که به‌صورت موقت پروتئین دی‌سپ را در سلول تولید می‌کند، ایمن‌تر از تغییرات دائمی در دی‌ان‌ای است.
«ما از آر‌ان‌ای پیام‌رسان برای تولید کوتاه‌مدت پروتئین دی‌سپ در سلول بهره برده‌ایم تا از سلول‌های سالم محافظت کنیم بدون ایجاد خطر برای سلول‌های سرطانی.»
– آمیا کرتین
به‌کارگیری نانوذرات برای اثربخشی بیشتر
برای رساندن آر‌ان‌ای پیام‌رسان به سلول‌های هدف، پژوهشگران از نانوذرات لیپیدی پلیمری استفاده کرده‌اند. این فناوری سبب می‌شود آر‌ان‌ای به‌طور مؤثر به سلول‌ها انتقال پیدا کرده و پروتئین تولید شود. آزمایش‌ها روی موش‌ها نشان داد که این روش به میزان قابل توجهی آسیب دی‌ان‌ای را کاهش داده و عوارض جانبی پرتودرمانی را بهبود بخشیده است.
مزایای بالقوه و مسیر پیش‌رو
این دستاورد پژوهشی نه تنها در درمان سرطان بلکه در کاهش آسیب‌های ژنتیکی، محافظت در برابر اشعه‌های کیهانی و حتی شرایط اضطراری هسته‌ای نیز کاربرد دارد. با وجود موفقیت‌های اولیه، برای بررسی اثربخشی این روش روی انسان‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است. این فناوری نوین می‌تواند رویکردهای درمانی آینده را متحول کند و امیدهای تازه‌ای برای کاهش عوارض درمان سرطان به ارمغان آورد.
نتیجه‌گیری
کشف و توسعه راهکارهایی که از سلول‌های سالم محافظت کند، گامی حیاتی در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی است. تکنولوژی آر‌ان‌ای پیام‌رسان و تحقیقات مرتبط با پروتئین دی‌سپ خرس آبی، افق‌های جدیدی را در حوزه بیومدیکال گشوده است. این پیشرفت‌ها نویدبخش استفاده از بیولوژی طبیعت برای مبارزه با چالش‌های بزرگ بهداشتی هستند.
