در پژوهشی جدید و انقلابی، دانشمندان به موفقیتی دست یافتهاند که میتواند دنیای پزشکی و درمان بیماریهای عصبی را دگرگون کند؛ تبدیل مستقیم سلولهای پوست به سلولهای مغزی با بازدهی ۱۰ برابری! این نوآوری، فصل جدیدی را در فناوریهای زیستی و پزشکی ترمیمی رقم میزند.
تحولی در مسیر درمان: از سلول های بنیادی به تبدیل مستقیم
سلول درمانی و بازسازی بخشهای آسیبدیده بدن، همواره یکی از چالشهای بزرگ دانش پزشکی بوده است. استفاده از سلولهای بنیادی تاکنون یکی از روشهای اصلی این علم نوین محسوب میشده است، اما موانع اخلاقی و چالشهای فنی، کار را پیچیده میکرد. اما اکنون، محققان MIT اعلام کردهاند که با رویکردی جدید که نیاز به استفاده از سلولهای بنیادی را دور میزند، موفق به تبدیل سلولهای پوست موش به نورونهای حرکتی با استفاده از ترکیبهای دقیق فاکتورهای رونویسی شدهاند.
این دستاورد چگونه ممکن شد؟
روش جدید بر مبنای استفاده از سه فاکتور رونویسی اصلی به نامهای NGN2، ISL1 و LHX3 شکل گرفته است. این سه عامل در کنار دو ژن کمکی دیگر بهگونهای طراحی شدهاند که علاوه بر تبدیل سلولهای پوست، فرآیند تکثیر را نیز بهبود بخشد. به گفته دانشمندان، این ترکیب بهینه توانسته است بازده تبدیل را به بیش از ۱۰۰۰ درصد افزایش دهد.
«یکی از چالشهای اصلی در برنامهریزی مجدد سلولی، گیر کردن سلولها در مراحل میانی بود. تبدیل مستقیم این مراحل را حذف میکند و نتایج بسیار کارآمدتری ارائه میدهد.»
– کیتی گالووی، نویسنده ارشد پژوهش
اثبات عملکرد و کاربردهای گسترده
نورونهای حرکتی ایجاد شده از این روش، نه تنها از لحاظ ساختاری به سلولهای طبیعی شباهت داشتند، بلکه قابلیت تکثیر و عملکرد الکتریکی طبیعی را نیز نشان دادند. این نورونها با موفقیت به مغز موشهای زنده پیوند زده شدند و ارتباطهای عصبی مؤثر ایجاد نمودند. اگرچه نسخهای از این روش برای انسانها نیز توسعه یافته است، اما بازدهی آن در حال حاضر حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد است، که هنوز هم بهتر از روشهای سنتی است.
چشمانداز آینده
روش جدید میتواند آینده درمان بیماریهایی مانند ALS، پارکینسون و حتی آسیبهای نخاعی را کاملاً دگرگون سازد. بهعلاوه، این تکنیک ممکن است برای تولید انواع دیگر سلولها مانند سلولهای قلبی، عروقی و گلوکزساز برای درمان دیابت نیز استفاده شود.
نتیجهگیری
دستاورد جدید دانشمندان MIT نه تنها تحولی علمی بلکه نوری جدید بر افقهای پزشکی ترمیمی است. این نوآوری میتواند راهحلهای مؤثرتری برای درمان بیماریهای ناشناخته ارائه داده و زندگی میلیونها نفر را بهبود بخشد. گامی بزرگ در مسیر علم، که آرزوهای دیرینه پزشکی را به واقعیت نزدیکتر کرده است.
دیدگاه ها