در جهان پرشتاب علم نجوم، ناسا با مأموریتی ابتکاری به نام اسفرکس (SPHEREx) آماده تغییر دیدگاه ما از کیهان است. این تلسکوپ فضایی با قابلیت بی‌نظیر دیدن جهان در ۱۰۲ رنگ فروسرخ، دانشمندان را یک قدم به فهم عمیق‌تر تاریخ جهان و لحظات نخستین پیدایش آن نزدیک‌تر می‌کند.
معرفی اسفرکس و مأموریت آن
مأموریت ۴۸۸ میلیون دلاری اسفرکس که قرار است از پایگاه نیروی فضایی وندنبرگ کالیفرنیا پرتاب شود، با هدف اصلی بررسی تاریخ کیهان و ارائه آماری جامع از آسمان طراحی شده است. این تلسکوپ با دید ۱۰۲ رنگی خود، قابلیت‌های بی‌نظیری در نقشه‌برداری از کل آسمان دارد که تأثیر چشمگیری بر علوم نجوم خواهد داشت.
قابلیت‌های ممتاز اسفرکس در مقایسه با سایر تلسکوپ‌ها
برخلاف سایر تلسکوپ‌ها مانند جیمز وب یا رصدخانه ورا سی. روبین که میدان دید محدودتری دارند، اسفرکس نه تنها کل آسمان را در بیش از ۱۰۰ طول موج مختلف تحلیل می‌کند، بلکه با بهره‌گیری از شش فیلتر ویژه، نگاه دقیق‌تری به نور فروسرخ می‌اندازد. این فناوری پیشرفته منجر به جمع‌آوری اطلاعات دقیق‌تری از کهکشان‌ها و دیگر اجرام آسمانی می‌شود.
هدف اول: بررسی یخ‌های میان‌ستاره‌ای
یکی از اهداف جالب اسفرکس، نقشه‌برداری از یخ‌های میان‌ستاره‌ای در راه شیری و کهکشان‌های مجاور است. این یخ‌ها شامل آب، دی‌اکسیدکربن، متانول و آمونیاک هستند که نقش مهمی در شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای و حتی منبع آب زمین ایفا می‌کنند. اسفرکس با بیش از هشت میلیون اندازه‌گیری، قادر خواهد بود این یخ‌ها را با وضوحی بی‌سابقه تحلیل کند.
هدف دوم: تجزیه و تحلیل نور کیهان
اسفرکس به لطف حساسیت خود به نور فروسرخ، می‌تواند اطلاعات خارق‌العاده‌ای از کهکشان‌های دوردست و نور ساطع‌شده در طول تاریخ کیهان به دست آورد. این نور که به دلیل پدیده انتقال به سرخ قابل تحلیل است، به دانشمندان کمک می‌کند تا فاصله اجرام سماوی را از زمین و نحوه تکامل کیهانی بررسی کنند. این اطلاعات منحصر به فرد به نقشه‌های سه‌بعدی دقیق از کیهان منجر می‌شود.
«ما در تلاش هستیم تا تقریبا کل تاریخ کیهانی را تا دوران شکل‌گیری اولین ستاره بررسی کنیم.»
– آسانتا کوری، کیهان‌شناس دانشگاه کالیفرنیا
هدف سوم: فهم پدیده تورم کیهانی
اسفرکس به دانشمندان امکان می‌دهد تا با ایجاد نقشه‌ای سه‌بعدی از ۴۵۰ میلیون کهکشان، به الگوهای دقیق‌تری از توزیع ماده در کیهان دست پیدا کنند. این اطلاعات ارزشمند می‌توانند نظریه‌های متعددی درباره تورم کیهانی را تأیید یا رد کنند، بدون نیاز به رصد مستقیم این پدیده. چنین بررسی‌ای به دانش عمیق‌تر ما از نحوه آغاز جهان کمک خواهد کرد.
نتیجه‌گیری
تلسکوپ اسفرکس با توانمندی‌های منحصر به فرد خود در تحلیل نور فروسرخ و نقشه‌برداری از کل آسمان، انقلابی در علم نجوم ایجاد خواهد کرد. این مأموریت نه تنها ما را به درک عمیق‌تری از تاریخ کیهان و لحظات نخستین پیدایش آن می‌رساند، بلکه درک ما از مواد مهمی مانند یخ‌های میان‌ستاره‌ای و توزیع ماده در کیهان را به سطح جدیدی ارتقا می‌دهد. مأموریت اسفرکس، فصلی تازه در علم نجوم خواهد بود و بی‌شک به دستاوردهای علمی غیرقابل پیش‌بینی منجر خواهد شد.
