تلسکوپ فضایی اسفرکس؛ نقشه‌بردار بی‌نظیر کیهان در نور مرئی و فروسرخ

تلسکوپ اسفرکس (SPHEREx) که به تازگی توسط ناسا به مدار زمین پرتاب شده است، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای کاوش در کیهان معرفی شده و قرار است دیدی بی‌نظیر از کیهان در طول موج‌های مرئی و فروسرخ ارائه دهد. این تلسکوپ، مکمل مأموریت تاریخی تلسکوپ جیمز وب (JWST) خواهد بود و اکتشافات جدیدی را در عرصه‌ی کیهان‌شناسی به ارمغان خواهد آورد.

ماموریت اسفرکس: نقشه‌برداری از کیهان

تلسکوپ اسفرکس روز چهارشنبه، ۲۲ اسفند، در ساعت ۰۶:۴۰ صبح به وقت ایران با موشک فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس از پایگاه نیروی فضایی واندنبرگ در کالیفرنیا به مدار زمین پرتاب شد. این تلسکوپ طی دو سال آینده قصد دارد تمام آسمان شب را چهار بار با استفاده از ۱۰۲ حسگر فروسرخ بررسی کند و داده‌هایی از بیش از ۴۵۰ میلیون کهکشان را جمع‌آوری نماید. این مأموریت باعث دریافت اطلاعاتی کلیدی درباره منشأ کهکشان‌ها، منشأ آب و فرایندهای اولیه‌ی شکل‌گیری جهان می‌شود.

“انجام تصویر‌برداری با جیمز وب شبیه گرفتن عکس پرتره از یک فرد است، اما اسفرکس توانایی نقشه‌برداری سراسری از یک گروه بزرگ و محیط اطراف آن‌ها را فراهم می‌کند.”

– شاون دوماگال گلدمن، سرپرست بخش اخترفیزیک ناسا

روش تحقیق و فناوری پیشرفته

تلسکوپ اسفرکس با تکنیکی به نام طیف‌سنجی، نور مرئی و فروسرخ را از ابرهای گاز و غبار جمع‌آوری و تحلیل می‌کند. طراحی قیف‌مانند آن به دانشمندان این امکان را می‌دهد که به اعماق دوردست کیهان نفوذ کرده و مراحل تکامل کهکشان‌ها و شرایط اولیه‌ی شکل‌گیری آب و حیات را بررسی کنند. همچنین این ابزار، به مطالعه‌ی دوره‌ی انبساط سریع کیهان پس از بیگ بنگ کمک خواهد کرد.

“کیهان در تنها یک تریلیون تریلیون ثانیه پس از بیگ بنگ، گسترشی بی‌سابقه داشت و مقیاس‌های کهکشان‌شناسی عظیمی از نوسانات کوچک‌تر از یک اتم ایجاد کردند. اما هنوز نمی‌دانیم چه چیزی موجب این انبساط شد.”

– جیمی باک، محقق اصلی اسفرکس

همکاری دستگاه PUNCH با اسفرکس

اسفرکس تنها بار علمی پرتاب شده توسط موشک اسپیس‌ایکس نیست؛ همراه آن دستگاه دیگری به نام PUNCH به فضا فرستاده شده که با مأموریت بررسی تاج خورشید (لایه بیرونی خورشید) و تأثیر آن بر بادهای خورشیدی فعالیت می‌کند. این ابزار پیشرفته به دانشمندان امکان پیش‌بینی بهتر وضعیت آب‌وهوای فضایی را می‌دهد.

“PUNCH اولین مأموریت در نوع خود است که رویدادهای آب‌وهوای فضایی را در سه بعد بررسی می‌کند.”

– کریگ دفورست، دانشمند متخصص در زمینه‌ی خورشید

نتیجه‌گیری

تلسکوپ اسفرکس با قابلیت‌های پیشرفته‌ی خود، باب جدیدی در تحقیقات کیهانی باز کرده و چشم‌اندازهای بی‌سابقه‌ای از تاریخچه کیهان ارائه می‌دهد. این تلاش عظیم علمی به همراه مأموریت‌های مکمل، روش‌های جدیدی برای درک منشأ جهان و تحول کهکشان‌ها فراهم می‌کند. با استفاده از داده‌های اسفرکس، فضای کیهانی به شکلی عمیق‌تر و علمی‌تر از همیشه مطالعه خواهد شد.